İtlərin balalarına tərbiyə verməsi kompleks və təbii bir prosesdir. Bu davranışın əsas məqsədi balaların sağ qalmasını, düzgün davranışlar öyrənməsini və gələcəkdə sosial bir həyat tərzi keçirməsini təmin etməkdir. İtlərin balalarına verdiyi tərbiyə instinktivdir və onların genetik kodunda mövcuddur. Bu proses bir neçə mərhələni əhatə edir və hər mərhələnin özünəməxsus xüsusiyyətləri vardır.
Gent.az ana itlərin balalarına necə tərbiyə verməsi ilə bağlı ən maraqlı məlumatları sizlərə təqdim edir:
Balaların doğulması və ilk mərhələ (0-3 həftə)
Bu mərhələ balaların anadan asılı olduğu ən kritik dövrdür. Yeni doğulan balalar tamamilə müdafiəsizdir və ananın onları qorumasına, yemləməsinə və təmiz saxlamasına ehtiyac duyurlar. Ana balalarını isti saxlamaq üçün öz bədəni ilə onları qucaqlayır. Bu, balaların yaşaması üçün həyati əhəmiyyət kəsb edir.
İlk həftələrdə ana it balalarını ana südü ilə qidalandırır. Ana südü yalnız balaların böyüməsi üçün zəruri qida maddələrini təmin etmir, həm də onların immun sistemini gücləndirir. Balalar özlərini təmizləməyi bilmədikləri üçün ana onları dili ilə təmizləyir. Bu, həm gigiyenanı təmin edir, həm də balaların bağırsaq funksiyalarını stimullaşdırır. Ana it balalarını qoruyur və yad təhlükələrdən uzaq saxlayır. Balalar bu mərhələdə ananın qoxusunu və səsini tanımağa başlayır.
Balaların sosiallaşma mərhələsi (3-7 həftə)
Bu mərhələ itlərin davranış tərbiyəsində ən vacib dövrdür. Balalar öz həmkarları və anaları ilə əlaqədə sosial davranışları öyrənməyə başlayır. Ana balaların aqressiv və ya yersiz davranışlarını düzəldir. Məsələn, əgər bir bala çox sərt dişləyərsə, ana ona xəbərdarlıq edərək sakitləşdirir. Bu xəbərdarlıq balaların bir-biri ilə oynadığı zaman davranışlarına nəzarət etməsinə səbəb olur. Ana balaların oyun zamanı bir-birinə çox zərər verməməsini təmin edir. Bu, balalara gələcəkdə digər itlərlə necə ünsiyyət qurmağı öyrədir. O, balalarını ətraf mühiti araşdırmağa təşviq edir, lakin təhlükəli obyektlərdən uzaq durmağı da öyrədir.
Balaların sərhədlərini öyrənmə mərhələsi (7-12 həftə)
Bu mərhələ balaların müstəqil olmağa hazırlaşdığı dövrdür. Ana it balaların daha sərbəst hərəkət etməsinə imkan yaradır və onları gələcəkdə öz ayaqları üzərində durmağa hazırlaşdırır. Ana balalara düzgün və səhv davranışlar arasında fərq qoymağı öyrədir. Məsələn, əgər bir bala yeməyini digər bala vermirsə, ana onu cəzalandıraraq qida paylaşmağın əhəmiyyətini başa salır.
Ana qrupdakı balaların liderlik və itaət davranışlarını gücləndirir. Bu, onların gələcəkdə digər itlərə qarşı necə davranacağını öyrənməsinə kömək edir. Ana balaların təhlükəli obyektlərdən və heyvanlardan uzaq durmağını təmin edir. Məsələn, onlar zərərli bitkilər və ya heyvanlar qarşısında instinktiv olaraq geri çəkilməyi öyrənirlər.
Balaların müstəqillik dönəmini öyrənməsi
Ana tədricən balalarına daha az nəzarət etməyə başlayır və onların müstəqillik qazanmasını təmin edir. Ana, balaların digər itlər və heyvanlarla qarşılıqlı əlaqə qurması üçün onları sərbəst buraxır.. Onlar qrupda öz mövqelərini (lider və ya itaətkar) təyin edir və buna uyğun davranış sərgiləyirlər.
Ana itlərin tərbiyə metodları
Ana itlər balalarına əsasən aşağıdakı üsullarla tərbiyə verirlər:
Səsli siqnallar:
Ana it müxtəlif səslər (mırıltı, hürüş, inilti) vasitəsilə balalarına xəbərdarlıq edir.
Bədən dili:
Bədən hərəkətləri ilə (məsələn, başın aşağı salınması və ya itələmə) balalarını istiqamətləndirir.
Məhdudiyyətlər tətbiqi:
Ana balaları tərbiyə etmək üçün bəzən onları uzaqlaşdırır və ya oyunlarını dayandırır. Balalar ananın davranışlarını müşahidə edir və onları təqlid edirlər. Məsələn, qida axtarma və təhlükələrə reaksiya öyrənilir. İtlərin bu təbii davranışları, insanlarla onların yaxın münasibətlərinin daha yaxşı anlaşılmasına və təbiətdən öyrənilməsinə kömək edir.
